امکان سنجی استفاده از ضایعات کشاورزی در مراحل مختلف کشت قارچ shi-ta-ke

قارچ شی تاکه ) lentinula edodes(berk) singer/pegler (از لحاظ تولید رتبه دوم را در میان قارچ های خوراکی مهم دنیا به خود اختصاص داده است. این قارچ به خاطر طعم و مزه بی نظیر و همچنین خواص دارویی مدتهای مدیدی است که مورد توجه ویژه قرار گرفته است. این تحقیق به منظور بهینه سازی شرایط محیطی برای تولید قارچ "شی تاکه" به اجرا در آمد و کلیه آزمایشات به 3 بخش تقسیم شد. در بخش اول بهینه سازی شرایط برای رشد میسلیوم با طراحی دو آزمایش مجزا مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش اول اثر نوع محیط کشت (در چهار سطح)، ph ( در سه سطح) و دما (در دو سطح) و تاثیر متقابل آنها بر رشد شعاعی میسیلیوم در محیط کشت جامد بررسی شد. در آزمایش دوم تاثیر نوع محیط کشت و ph بر وزن میسلیوم در محیط کشت مایع و دمای 25 درجه مورد ارزیابی قرار گرفت. در بخش دوم بهینه سازی تولید اسپاون با استفاده از 5 نوع بذر غلات ( گندم، جو، ارزن، سورگوم غله ایی و سورگوم جارویی) با دو روش آماده سازی ( پختن و خیساندن) و همچنین چهار فرمول خاک اره غنی شده مورد بررسی قرار گرفت و در بخش 3 تاثیر فرمول های مختلف سوبسترا بر عملکرد، عملکرد بیولوژیکی، میانگین وزن و تعداد قارچ بررسی شد. نتایج آزمایشات بخش اول نشان داد که در محیط جامد اثر نوع محیط کشت، ph و دما برسرعت رشد میسلیوم و اثر متقابل بین محیط کشت و ph ، دما و محیط کشت و بین ph و دما نیز در سطح 1 درصد معنی دار است. مقایسه سرعت رشد میسلیوم در محیط های کشت جامد نشان داد که بیشترین سرعت رشد (8/54 میلی متر در روز) در محیط های دست ساز بدست آمد و کمترین سرعت رشد (6/20 میلی متر در روز) در محیط کشت دست ساز 3 (m3) مشاهده شد. افزایش دما از 25 به 27 درجه منجر به کاهش معنی داری در سرعت رشد گردید. افزایش ph از 4/5به 6/5 نیز منجر به کاهش رشد گردید و بیشترین سرعت رشد در 4/5=ph مشاهده شد. در محیط کشت مایع نیز تاثیر نوع محیط کشت و ph در سطح 5 درصد معنی دار بود. بیشترین وزن میسلیوم در محیط مایع متعلق به محیط های دست ساز بود و برعکس آزمایش اول، بهترین عملکرد میسلیوم در 5/5 ph= بدست آمد. نتایج آزمایشات بخش دوم نشان داد که نوع غلات، روش آماده سازی و اثر این دو بر سرعت رشد میسلیوم در سطح 5 درصد معنی دار است و روش پختن بر روش خیساندن برتری دارد. بالاترین سرعت رشد با روش پختن و در سورگوم دانه ایی مشاهده شد در حالیکه بهترین نمره کیفیت اسپاون از جو بدست آمد. در آزمایش اسپان خاک اره نتایج نشان داد که فرمول 1 ( اضافه نمودن سبوس گندم و تفاله چای به ترتیب 15 و 20 درصد) و فرمول 4 ( اضافه نمودن ارزن و سبوس گندم هر کدام 10 درصد) از هر نظر برتر بودند. در نتایج بخش 3 فرمول سوبسترای 1 سبب تولید زودتر میوه نسبت به بقیه (58 روز از تلقیح تا تولید میوه) گردید. همچنین این فرمول سبب بیشترین عملکرد ( g/log112/3) و عملکرد بیولوژیکی (035/9%) در بین سایر فرمول های سوبسترای مورد بررسی داشت. تعداد قارچ نیز در فرمول سوبسترای 1 بیشترین مقدار ( 16/7 n/log) بود لازم به ذکر است که بین فرمول های سوبسترای 1 و 2 از لحاظ خصوصیات اندازه گیری شده، اختلاف معنی داری وجود نداشت. بیشترین میانگین وزن قارچ تعلق به فرمول سوبسترای 4 با 14/33گرم قارچ داشت.